Objectief boomrisico inschatten: maakt QTRA einde aan nattevingerwerk? |
|
|
|
|
 |
| 160 sec |
Grote bomen in de openbare ruimte zijn waardevol - ecologisch én economisch. Maar ze brengen ook risico's met zich mee. Hoe zorg je dat je als boombeheerder verantwoord omgaat met veiligheid zonder onnodig te snoeien of te kappen? Tijdens de Landelijke ETW/ETT-dag van PCBomen gaf Rowdy Bouwmeester een praktische en kritische inkijk in de toepassing van de Quantified Tree Risk Assessment (QTRA)-methode.
| Rowdy Bouwmeester tijdens zijn presentatie met het Qtra Beoordelingswiel in zijn handen. |
Bouwmeester vraagt de zaal of de huidige boombeoordeling niet te persoonsafhankelijk is. De meningen zijn, ook hier, verdeeld. Zo'n 50 procent van de aanwezigen vindt inderdaad dat de traditionele boomveiligheidsbeoordeling te veel afhangt van de persoon die de beoordeling uitvoert. Uit onderzoek blijkt dat risicobeslissingen nog vaak gebaseerd zijn op ervaring en intuïtie, ook al volgen boomveiligheidscontroleurs de methode van Visual Tree Assessment (VTA). 'Als je tien boomverzorgers bij dezelfde boom zet, krijg je al snel tien verschillende inschattingen,' aldus Bouwmeester. QTRA belooft hierin een alternatief te bieden: een gestandaardiseerde, kwantitatieve methode om risico's objectief te beoordelen. Deze aanpak maakt risico-inschatting reproduceerbaar, onderbouwd en juridisch sterker.
|
|
Als je tien boomverzorgers bij dezelfde boom zet, krijg je al snel tien verschillende inschattingen
| |
|
Van woorden naar cijfers
Waar termen als 'attentieboom' of 'risicoboom' ruimte laten voor interpretatie, werkt QTRA met concrete cijfers. De methode drukt risico's uit als kansverhoudingen (bijvoorbeeld 1 op 10.000) en rekent deze desgewenst door naar een geldwaarde. Zo ontstaat een systematiek die beslissingen transparanter en beter uitlegbaar maakt - ook richting opdrachtgever of rechter.
De risico-inschatting draait in QTRA om drie factoren:
1. Target (doelwit): Wat of wie kan geraakt worden? Bijvoorbeeld een wandelaar, geparkeerde auto of kunstwerk.
2. Size (omvang): Hoe groot en zwaar is het faalbare deel (bijvoorbeeld een dode tak)?
3. Probability of Failure (kans op falen): Wat is de waarschijnlijkheid dat het faalbare deel binnen een jaar uitvalt?
Deze drie parameters worden gecombineerd via een handzaam draaischijfje of digitale tool, waarbij uitkomstcategorieën gekoppeld zijn aan stoplichtkleuren: groen (laag risico), geel (Kosten/baten analyseren), oranje (maatregelen overwegen) of rood (actie vereist).
Inschatten blijft mensenwerk
Hoewel QTRA risico's kwantificeert, blijft de kans op falen uiteindelijk tóch een vakinhoudelijke inschatting. Bouwmeester: 'We gebruiken onze kennis van boomsoorten, aantastingen, groeiplaatsen en boomreacties om die inschatting te maken. De vervolgtraining binnen QTRA is erop gericht om die inschattingen te benchmarken met andere professionals.' Een belangrijk verschil met BVC is dat QTRA nadrukkelijk rekening houdt met het landgebruik: hoeveel mensen komen er, wat is de economische waarde van het object onder de boom, en hoe vaak is het doelwit aanwezig? In een afgelegen bosperceel met weinig bezoekers wegen risico's anders dan boven een drukbezocht terras.
|
|
Is het zinvol om een dode tak van 5 cm te verwijderen boven een wandelpad waar slechts sporadisch iemand komt?
| |
|
Wat is een aanvaardbaar risico?
Een cruciale vraag binnen QTRA is welke risico's acceptabel zijn. De methode gebruikt hiervoor onder meer de grenswaarde van 1 op 10.000 - een norm die is afgeleid uit onderzoek naar risicobeleving van burgers in Groot-Brittannië. Bij een risico groter dan 1 op 10.000 wordt meestal actie geadviseerd. Kleinere risico's vallen in de categorie ALARP: As Low As Reasonably Practicable. Bouwmeester: 'We moeten het risico zo laag mogelijk houden, maar wel binnen redelijke grenzen. QTRA maakt het mogelijk om ook kosten-batenafwegingen te maken. Is het zinvol om een dode tak van 5 cm te verwijderen boven een wandelpad waar slechts sporadisch iemand komt? Of heeft deze dode tak misschien wel een grote ecologische waarde? De methode rekent uit dat het jaarlijks verantwoord is om daar bijvoorbeeld maar €4,80 aan beheer in te steken,' legt Bouwmeester uit. 'Daarvoor klim je geen boom in.'
 | | Beoordelingswiel voor QTRA methode |
|
|
Praktisch in gebruik
Tijdens de lezing demonstreerde Bouwmeester hoe QTRA in de praktijk werkt met behulp van het draaischijfje en een app. Aan de hand van praktijkvoorbeelden - zoals een plakoksel boven een pad of een holte in een laanboom - vulden deelnemers gezamenlijk de schijven in en kwamen zo tot gekleurde risico-indicaties. De kracht van QTRA ligt in de vertaling van subjectieve observaties naar objectieve data, met behoud van vakmanschap. De methode is vooral geschikt voor professionals die werken met risicobeoordeling van bomen op allerlei plekken, bij beleidsgevoelige objecten of wanneer juridische verantwoording vereist is.
|
|
QTRA vertaalt subjectieve observaties naar objectieve data, met behoud van vakmanschap
| |
|
Certificering vereist
Gebruik van de QTRA-methode vereist een tweedaagse cursus en certificering. Bouwmeester volgde deze zelf bij Inverde in België, waar Tom Joye de training verzorgde. De methode is ontwikkeld door Mike Ellison uit Engeland, waar QTRA inmiddels breed wordt toegepast, ook in juridische context. In Nederland staat QTRA nog in de kinderschoenen. Bouwmeester is de eerste Nederlandse geregistreerde gebruiker, en ook een van de weinige. Maar de belangstelling groeit, zo zijn alle cursusdata in België voor dit jaar al volgeboekt. 'Het biedt een professioneel kader voor risico-inschatting en voorkomt onnodige ingrepen. En het helpt om bomen te behouden waar dat kan, zonder de veiligheid uit het oog te verliezen,' aldus Bouwmeester.
| LOGIN
met je e-mailadres om te reageren.
|
|
|
| Er zijn nog geen reacties. |
Tip de redactie
|
